Genomineerden Vertaalwedstrijd 2023 Spaans

Er kwamen dit jaar voor Spaans 76 inzendingen binnen, ongeveer een derde minder dan in de vorige editie, maar toch nog een behoorlijk aantal. De jury Spaans heeft ze met plezier gelezen.

Het gekozen gedicht van Federico García Lorca oogt eenvoudig, maar zoals wel vaker het geval is bij poëzie: schijn bedriegt. Sommige elementen in de tekst (de verwijzing naar de natuur en het dreigende gevaar, de zucht naar liefde, de tegenstellingen (vrijheid-gebondenheid, jeugdig elan-ouwelijke gezapigheid, man-vrouw, oost-west) bleken vatbaar voor verschillende interpretaties en leverden bijgevolg verrassende, zij het niet altijd gelukkige vertaalkeuzes op. Maar waar de jury bij de beoordeling vooral op heeft gelet is of bij de ingeleverde tekst nog wel sprake was van een gedicht: al te prozaïsche rechttoe-rechtaanvertalingen vielen daarbij snel af. Verdichting en dichterlijkheid gingen vóór parafrase, en er moest voldoende aandacht zijn voor de vorm, dat wil zeggen voor opbouw, metrum, cadans en rijm. Met de zingbaarheid (een criterium waaraan de vertalingen liefst ook moesten voldoen) zat het in dat geval wel goed.

De ingetogen, ietwat afstandelijke sfeer van het gedicht moest volgens de jury wel overeind blijven, de geest van García Lorca in het Nederlands zo veel mogelijk behouden. Sinterklaasachtige rijmelarij was uit den boze, evenals al te creatieve of geforceerd originele versies (waarbij rijmdwang vaak om de hoek kwam kijken).

Een struikelblok bij het vertalen bleek de juiste portrettering van de personages, te beginnen bij hun aanduiding. Zo kwamen we voor señorita ‘juffertjes’, (jonge) ‘meisjes’ en (jonge) ‘vrouwen’ tegen; voor caballeros ‘nette’, ‘hoge’, ‘edele’ en ‘chique’ heren, ‘ruiters’ en ‘knappe mannen’. De waaier en de volants van eerstgenoemde waren voor sommige vertalers aanleiding haar neer te zetten als een wulpse cocotte die aan de zwier gaat; de (wat oudere) heren volgden in sommige versies de gang van de jongedame met gulzige, bijkans wellustige blik. Zo niet bij Lorca (althans, niet expliciet)!

Na ampel beraad heeft de jury de vertalingen van de volgende drie kandidaten genomineerd (in alfabetische volgorde):

Judy Elfferich

Haar versie is zeer beeldend, bevat geen aperte fouten en valt op door originaliteit; het lijken haast regie-aanwijzingen zonder lidwoorden ('meisje met waaier / loopt over brug heen'), die doen denken aan een stijloefening in de trant van Raymond Queneau.

Arie van der Krogt

In deze zeer geslaagde vertaling komen vorm en betekenis goed tot hun recht (zij het met enige rijmdwang). Zij bevat mooie alliteraties ('wuift met haar waaier', 'witte woorden'), al krijgt de jongedame van het verhaal iets wufts over zich ('tracht mannen te paaien', 'gaat voor iets jonger').

Hilda Schram

Deze goed lopende vertaling valt op door haar trouw aan het origineel, het gebruik van binnenrijm ('lange mantels', 'blanke spraak') en een perfecte verslengte, al is hier en daar wat gesmokkeld met voorzetsels in de enjambementen ('de jonge vrouw met / oosterse waaier').

Uiteindelijk vond de jury dat de vertaling van Arie van der Krogt boven de andere uitstak.

Hij is dan ook de winnaar. Van harte!