Genomineerden Vertaalwedstrijd Duits 2023

Berlin im Licht

Und zum Spazierengehn
genügt das Sonnenlicht.
Doch um die Stadt Berlin zu sehn,
genügt die Sonne nicht,
das ist kein lauschiges Plätzchen,
das ist 'ne ziemliche Stadt.
Damit man da alles gut sehen kann,
da braucht man schon einige Watt.
Na wat denn? Na wat denn?
Was ist das für 'ne Stadt denn?

Komm, mach mal Licht,
damit man sehn kann, ob was da ist,
komm, mach mal Licht,
und rede nun mal nicht.
Komm, mach mal Licht,
dann wollen wir doch auch mal sehen,
ob da 'ne Sache ist: Berlin im Licht.

Berlien i leech

En vuur ing sjpatseergank
volsjteet 't zónneleech.
Evvel um de sjtad Berlien te zieë,
volsjteet 't zónneleech neet,
't is ging gemuutlig pleëtske,
't is ing semlige sjtad,
um alles good te kinne zieë,
zint nogal get Watts nuëdig.
Ja, wat da? Ja wat da?
Wat is dat vuur ing sjtad da?

Kom, maak 'ns leech,
dat me ka zieë, of get doa is
Kom, maak 'ns leech,
en kal noe 'ns neet.
Kom, maak 'ns leech,
da gónt vier ooch ins kieke,
of doa get los is: Berlien i leech.

Berlijn in 't licht

Ja, voor een wandeling
voldoet wat zonneschijn.
Maar, zo weet elke stedeling,
dat werkt niet in Berlijn.
Dat is geen kneuterig plaatsje,
da's wat je noemt echt een stad.
En wil je dat alles goed zichtbaar is,
dan kost je dat aardig wat Watt.
Nou wat dan? Nou wat dan?
Wat is dat voor een stad dan?

Kom, maak eens licht,
zodat je zien kan of 't wat waard is,
kom, maak eens licht,
en hou je mond eens dicht.
Kom, maak eens licht,
nou willen wij ook weleens kijken,
of dat de moeite is: Berlijn in 't licht.

Berlijn Verlicht

Al is de zon misschien
fijn voor een wandelaar –
wie echt de stad Berlijn wil zíen
zet massa's lampen klaar.
Dit is geen lief rustig plaatsje,
dit is een flink grote stad.
En zie je daar alles graag helemaal,
dan kost dat behoorlijk wat watt.
Nou wat dan? Nou wat dan?
Wat is dat voor een stad dan?

Aan met dat licht,
dan zie je of er wat te zien is.
Aan met dat licht
en monden even dicht.
Aan met dat licht
en laten we dan maar eens kijken
of dat nou echt wat is: Berlijn Verlicht.

Berlijn verlicht

Daar buiten in de zon
is alles goed te zien.
'k Wou dat dat in Berlijn ook kon,
wat licht er bij misschien?
Het is geen miezerig plaatsje,
het is me nogal een stad!
Maar wil je er alles goed kunnen zien,
dan vraagt dat behoorlijk wat Watt.
Kom op dan, kom op dan!
Wat is dit nu voor 'n stad, man?
Doe aan dat licht,
We willen zien of 't wat waard is,
Doe aan dat licht,
en stil nu, monden dicht.
Doe aan dat licht,
zodat we eindelijk kunnen zien,
of 't de moeite is: Berlijn verlicht.

Tijdens de Berliner Festwochen in 1928 werd de feestverlichting verzorgd door de gezamenlijke elektriciteitsbedrijven van de stad, onder de leus ‘Berlin im Licht’. Aan de nieuwe sterren van het muziektheater, Kurt Weill en Bertolt Brecht, werd gevraagd een song te schrijven die de metropool moest ophemelen. Een fraai staaltje city-marketing. En het moest Berlijns zijn, vrolijk en levendig, en direct aansluiten bij de reclameslogan.  Als jury hebben we daar speciaal op gelet: dat het om een lied ging, te zingen in de stoere jazzy stijl van Weill, in Brechtiaans staccato, vol vaart en met een flinke dosis ‘Berliner Schnauze’: grofgebekt, brutaal, streetwise en zeker niet snoezig of romantisch. We hebben uiteraard goed gelet op de technisch aspecten van het liedvertalen: op het rijm, de herhalingen en het ritme. Het moest niet rijmelen en rammelen, en de woordspeling ‘wat? Watt!’ moest natuurlijk ook terugkomen in de Nederlandse Vertaling.

 

Er waren tot ons grote genoegen zeer veel inzendingen, ondanks het feit dat de vertaalopgave niet eenvoudig was. De perfecte vertaling hebben we niet aangetroffen – dat zou ook haast te mooi zijn geweest om waar te zijn – maar in een flink aantal inzendingen hebben we mooie, creatieve oplossingen gevonden waar wij als jury zeer gevoelig voor waren.

 

Bij de uiteindelijk uitverkoren vertalingen viel ons op dat ze aandacht hadden voor de titel en de daarin vervatte leus, in staat bleken de brutale regels strak en bars te weer te geven, dat ze het Brechtiaanse wisten te honoreren, de juiste klemtonen legden en een levendige Nederlandse tekst opdienden die de vergelijking met het Duitse origineel in voldoende mate kon doorstaan. Een enkele vertaling week uit naar andere steden dan Berlijn – naar Amsterdam of Keulen – maar die vertalingen waarbij we ons direct konden verplaatsen naar hartje Berlijn, jaren twintig, verdienen het om in het volle licht gezet te worden. We kozen uit de enorme stapel inzendingen voor de vertalingen van – in alfabetische volgorde – Pleuni Depmann, Judy Elfferich en Oda Visser. De winnaar is de als tweede genoemde: Judy Elfferich. Een eervolle vermelding gaat naar John Bovendeert die zich in zijn vertaling weliswaar behoorlijk ver buiten de gebaande paden heeft begeven, maar het gedicht wel in prachtig Heerlens heeft vertaald.

 

De jury: Maarten Asscher en Ton Naaijkens